روشهای تهیه مواد معطر
قبل از اینکه عطر از ترکیب مواد معطر بدست بیاید، مواد معطر اولیه مورد استفاده در عطرهای مختلف باید تهیه گردند. مواد معطر مصنوعی از طریق واکنشهای موجود در شیمی آلی تولید شده، تخلیص میگردند. مواد معطر موجود در منابع طبیعی با استفاده از روشهای استخراج مختلف از مواد خام استخراج میشوند. نتیجه این استخراج بسته به میزان موم در مواد استخراج شده اسانس، ابسولوت(absolute)، کُنکریت(concrete) یا کره نامیده میشوند. همه این روشها، تا اندازهای، بوی ترکیبات معطر بدست آمده از مواد اولیه را تغییر میدهند. این مشکل بعلت استفاده از گرما، حلالهای قوی یا تأثیر اکسیژن در روند استخراج میباشد که ترکیبات معطر را از حالت طبیعی خارج کرده بهطوریکه خصوصیات بویایی آن را تغییر داده یا کاملاً بیبو میسازد.
روشهای استخراج مایع-مایع (استخراج با حلال)
نمایش طرح کلی دستگاهها در استخراج با سیال فوق بحرانی
مهمترین و متداولترین روش اقتصادی استخراج ترکیبات معطر در عطرسازی نوین میباشد. در این روش مواد خام در حلالهایی که میتوانند ترکیبات معطر مورد نظر را در خود حل کنند غوطه ور میگردند. عمل خیساندن در این روش از چند ساعت تا چند ماه میتواند طول بکشد. اغلب ترکیبات معطر مواد چوبی، فیبری و حیوانی از این روش استخراج میشوند. مواد معطری که بعلت فراریت زیاد از طریق تقطیر نمیتوانند استخراج گردند و همچنین آنهایی که دما، ترکیبات و ماهیت آنها را عوض میکند، از این روش استخراج میشوند. حلالهایی که معمولاً در روش خیساندن/استخراج با حلال استفاده میگردند شامل هگزان و دی متیل اتر میشوند. محصول این روش بنام کنکریت (concrete) معروف است.
استخراج با سیال فوق بحرانی: یک روش نسبتاً جدید برای استخراج ترکیبات معطر از مواد خام که در آن از دیاکسید کربن فوق بحرانی استفاده میشود. با توجه به دمای پایین پروسه و همچنین غیرفعال بودن دیاکسید کربن، ترکیبات معطر استخراج شده بویی بسیار نزدیک به مواد خام اولیه دارند.
استخراج با اتانول: نوعی از استخراج با محلول که ترکیبات معطر را مستقیماً از مواد خام خشک بدست میآورد، علاوه بر آن مقداری ترکیبات روغنی ناخالص در نتیجه این فرایند باقی میماند. این روش برای استخراج مواد معطر از گیاهان تازه استفاده نمیشود، چرا که مقدار زیادی آب باقی میماند که ترکیبات معطر آن دوباره بایستی توسط حلال استخراج شود.
تقطیر
دستگاه تقطیر قدیمی شرکت Fragonard
یک روش معمول در تهیه ترکیبات معطر از گیاهانی نظیر بهار نارنج و گل رز میباشد. در این روش، مواد خام حرارت داده شده و مواد معطر از طریق میعان بخار به وجود آمده بدست میآیند.
تقطیر با بخار آب: بخار آبی که از جوشاندن آب ایجاد میشود از مواد خام عبور داده شده و مواد معطر فرار را جدا میکند. میعانات بدست آمده از تقطیر در بالن فلورنس جمعآوری میگردد. اینکار باعث میشود تا آب به آسانی از روغنهای معطر جدا شود. آب بدست آمده از میعان که مقداری مواد معطر در خود دارد به هیدروسُل معروف بوده و گاهی فروخته میشود. این روش استخراج برای منابع گیاهی تازه مانند گل، برگ و ساقهها بسیار مرسوم میباشد.
تقطیر خشک/تقطیر تخریبی: در این روش مواد خام بهطور مستقیم و بدون حلال نگهدارندهای مانند آب در ظرف تقطیر حرارت داده میشوند. ترکیبات معطری که با حرارت زیاد بدست آمدهاند اغلب تحت تأثیر فرایند گرماکافت بدون آب قرار گرفته و ترکیبات معطر دیگری را به وجود میآورند. این روش برای استخراج ترکیبات معطر از کهربا و رایحههای چوبی که در آنها حالت سوختگی مد نظر باشد بکار گرفته میشود.
تقطیر جزء به جزء: با استفاده از برج تقطیر اجزاء مختلف تقطیر شده از یک ماده بهطور انتخابی میتوانند جدا گشته تا بوی محصول نهایی را بهبود ببخشند. اگر چه این روش بسیار گران تمام میشود، اما گاهی برای حذف بوهای نامطبوع از مواد، بکارگرفته میشود تا عطر ساز را در کنترل فرایند ترکیب عطرها کمک کند.
پرس سرد
برای تهیه روغن در این روش مواد خام تحت فشار و پرس قرار میگیرند. از میان تمام مواد خام موجود، این روش فقط برای استخراج روغنهای معطر پوست میوه مرکبات استفاده میشود، چراکه روغن موجود در آن به اندازهای زیاد است که استفاده از آن را بهطور اقتصادی ممکن میکند.
استخراج بوسیله روغنهای جاذب
در این روش مواد معطر جذب یک چربی یا موم جامد شده و بعد به وسیلهٔ اتانول روغنهای مطر از آنها جدا میگردند. این روش وقتی بکار میرود که بعلت تغییر ماهیت روغنهای معطر، بعلت وجود حرارت بالا، از روش تقطیر نتوان استفاده کرد. این روش امروزه بعلت هزینههای گزاف آن و وجود روشهای مؤثرتر دیگر، بهطور معمول استفاده نمیشود.
منبع: ویکی پدیا
:: برچسبها:
عطر ,
ادکلن ,